Kijkoperatie

Artroscopie van de knie

De term artroscopie (kijkoperatie) is een samenvoeging van twee woorden, namelijk arthros (gewricht) en scopie (kijken). Met een artroscoop, een soort kijkbuis (zie figuur), is het mogelijk om in een gewricht te kijken. Hierdoor zijn de wondjes en het letsel aan het gewricht minimaal.

Aangezien de diagnose van knieklachten tegenwoordig vaak goed gesteld kan worden door middel van een MRI-scan, is het meestal niet nodig om een kijkoperatie te doen alleen om te kijken wat er aan de hand is, maar juist om een operatieve behandeling uit te voeren. In de knie bijvoorbeeld aan de meniscus, voorste kruisband of het kraakbeen.
Een kijkoperatie zou daarom eigenlijk beter een "kijk en doe operatie" genoemd kunnen worden.

Plaatje scopie knie

Meniscusscheur

De meest voorkomende reden voor een kijkoperatie is een scheur in de meniscus. De knie is dan pijnlijk, kan gezwollen zijn, op slot gaan (blokkeren) of een instabiel gevoel geven (giving way klachten).
Soms kunnen de klachten aspecifiek zijn en alleen pijn en irritatie geven zonder duidelijke andere verschijnselen van een meniscusscheur. De oorzaak is vaak een verdraaiing van de knie, maar met name op oudere leeftijd kunnen meniscusscheuren ook ontstaan zonder dat men zich een duidelijk trauma van de knie kan herinneren. Deze meniscusscheuren zijn vaak degeneratief van aard. Dit betekent dat de meniscus verouderd is en daardoor makkelijker kan beschadigen.

Tijdens de kijkoperatie wordt het kapotte stukje van de meniscus weggehaald. Het deel dat nog goed stevig aan het kapsel vastzit wordt heel gelaten, omdat verwijderen van de hele meniscus tot vervroegde slijtage van het gewrichtskraakbeen (artrose) kan leiden.
Bij jonge mensen met een relatief "verse’ scheur" kan de meniscus soms worden gehecht zodat deze kan herstellen. De meniscus behoudt zo zijn vorm en functie.

Boven 50 jaar

Knieklachten in deze leeftijdscategorie zijn meestal gerelateerd aan leeftijdsgebonden veranderingen en worden zelden door alleen een meniscusscheur veroorzaakt. Een kapotte meniscus op of boven deze leeftijd is vrijwel altijd uiting van een degeneratief proces (veroudering). Ook is de kwaliteit van het kraakbeen vaak al slechter. Het verwijderen van (een deel van) de meniscus heeft dan geen toegevoegde waarde en kan zelfs de kans op artrose (slijtage) vergroten. Uitzondering is wanneer de klacht niet zozeer pijn betreft, maar veroorzaakt wordt door mechanische obstructie, de knie blokkeert (slotklachten).

Recent (Nederlands) onderzoek heeft uitgewezen dat behandeling met een kijkoperatie van degeneratieve meniscusscheuren in de meeste gevallen niet beter is dan behandeling zonder operatie. De Nederlandse Orthopaedische Vereniging adviseert terughoudendheid met een kijkoperatie van de knie bij personen boven de 50 jaar. Hetzelfde geldt voor gebruik van de MRI-scan voor het stellen van de diagnose. Immers, de behandeling zal er niet door veranderen.

Verdoving

Als u op de opnamelijst bent gezet voor een kijkoperatie krijgt u een afspraak bij de anesthesioloog ter bespreking van de verdoving tijdens de ingreep. De kijkoperatie wordt vrijwel altijd uitgevoerd onder een ruggenprik, soms onder narcose.
De ruggenprik heeft als voordeel dat alleen het onderlichaam tijdelijk verdoofd wordt (duur ongeveer 1 tot 3 uur) en er meestal geen misselijkheid optreedt. Daarnaast kunt u, als u wilt, op de TV-monitor meekijken met de kijkoperatie. Meekijken biedt u de mogelijkheid om meer inzicht te krijgen in de aard en ernst van de afwijking in de knie. De orthopedisch chirurg kan tijdens de ingreep uitleg geven.

De operatie

Tijdens de operatie worden er 2 of soms 3 steekgaatjes in de huid gemaakt. Via het ene steekgaatje wordt een invoerinstrument (trochart) met daarin de kijkbuis (artroscoop) in de knie gebracht. Hierop wordt een kleine camera gemonteerd en een lichtbron zorgt voor het benodigde licht om alle structuren in de knie te kunnen zien. De orthopedisch chirurg kijkt op een TV-monitor waarop het beeld van de knie verschijnt. De camera heeft een sterk "vergrotend" effect waardoor alle beelden groot, duidelijk en in natuurgetrouwe kleuren worden weergegeven. Via het andere steekgaatje in de huid kan een tasthaakje ingebracht worden waarmee de structuren in de knie kunnen worden getest. Bovendien is het mogelijk om met kleine schaartjes, een paktangetje of een shaver (zuigbuis met een afsnijdmechaniek) de beschadigde meniscus, een los kraakbeenfragmentje of losse kraakbeenflap te verwijderen. Ook kan de meniscus via deze operatietechniek worden gehecht, indien dat mogelijk is.

foto scopie meniscus foto scopie vkb

Via een kijkoperatie kan ook herstel van een kruisband verricht worden. Dit is alleen een veel uitgebreidere operatie met een langere revalidatie. Informatie vindt u onder het item: kruisbandletsel

Organisatie

De operatie wordt in dagbehandeling verricht. U blijft niet slapen.
De opnameduur in het ziekenhuis bedraagt vaak 6-8 uur. We proberen u zo goed mogelijk op de afgesproken tijd te opereren. Doordat de werkzaamheden op het operatiecomplex nooit precies zijn in te plannen kan het zijn dat u soms wat eerder of later aan de beurt bent. Ongeveer een kwartier voor de operatie wordt u naar de voorbereidingsruimte (holding) op het operatiecomplex gebracht. Daar krijgt u onder andere een infuus. Vlak voor de operatie wordt u naar de operatiekamer gebracht en mag u van het ziekenhuisbed overstappen op de operatietafel. Na het doen van de laatste controle, de time-out, zal de anesthesioloog de verdoving toedienen, in de meeste gevallen een ruggenprik, soms narcose.
Na de operatie gaat u weer op uw ziekenhuisbed naar de verkoeverkamer, waar u nog enige tijd doorbrengt ter controle van o.a. de bloeddruk. Vervolgens gaat u weer terug naar de verpleegafdeling. Voordat u weer naar huis gaat is het belangrijk dat het gevoel weer terug is in de benen en u heeft geplast.

Nabehandeling

In de meeste gevallen mag u het geopereerde been direct weer gaan belasten op geleide van de pijn.
De eerste dagen loopt u vaak wat mankend, maar geleidelijk aan kunt u weer normaal lopen. Het is meestal handig om elleboogkrukken bij de hand te hebben, echter naarmate het lopen steeds beter gaat kunt u de elleboogkrukken weer snel aan de kant zetten. Elleboogkrukken kunt u halen bij een thuiszorgwinkel.
Als de meniscus gehecht is moet u voorzichtiger aandoen. U mag de knie 6 weken niet verder dan 90 graden buigen en 2-4 weken alleen met krukken lopen. De orthopedisch chirurg vertelt u de precieze nabehandeling.
Indien er een kraakbeenherstel operatie is uitgevoerd (microfracturing) mag u het geopereerde been gedurende 4-6 weken niet belasten en dient u deze hele periode wel met 2 krukken te lopen.
Het drukverband mag u 24 uur na de operatie zelf weer verwijderen, de hechtpleisters mag u na 5 dagen verwijderen. De wondjes dient u dan ook 5 dagen droog te houden. Eventuele hechtingen lossen vanzelf op en zullen de knoopjes vanzelf loskomen. Afhankelijk van uw herstel en ingreep die is uitgevoerd, kunt u na 1-3 weken weer aan het werk. Indien het geopereerde been weer geheel normaal functioneert, kunt u weer zelf autorijden. Het kapsel van de knie, onder de wondjes, kan gedurende 6 weken wat opgezet zijn. Dit trekt vanzelf weg.

Oefeninstructie: in deze video ziet u welke oefeningen u zelf kunt doen na een kijkoperatie.

Deze video is niet beschikbaar omdat de cookies momenteel zijn uitgeschakeld. De cookies kunnen gemakkelijk worden geactiveerd.

Fysiotherapie: fysiotherapeutische nabehandeling is in de meeste gevallen niet noodzakelijk. Echter wanneer de meniscus gehecht is of kraakbeen hersteld is fysiotherapie wel zinvol. De orthopedisch chirurg zal u hierover informeren.

Restklachten: met name indien er bij de kijkoperatie slijtage van het kraakbeen (artrose) is vastgesteld kan het zijn dat u na de operatie klachten van de knie blijft houden. De knie kan dan zeker 6-8 weken dik en pijnlijk zijn. Meestal verbeteren de klachten daarna alsnog. Indien de klachten toch hinderlijk blijven kan een vervolgbehandeling noodzakelijk zijn afhankelijk van de ernst van de artrose.

Zie ook:

Complicaties

Complicaties na een kijkoperatie worden gelukkig zelden gezien. Het betreft een relatief kleine en kortdurende operatie met slechts enkele kleine wondjes. De complicaties die zouden kunnen voorkomen worden hieronder beschreven.

Nabloeding uit de wondjes: de insteekwondjes in de huid waardoor de instrumenten tijdens de artroscopie de knie in worden gebracht hoeven meestal niet gehecht te worden, er worden hechtstrips gebruikt. Toch kunnen ze soms nabloeden. Het verwisselen van het verband en / of de pleisters helpt vaak afdoende. U kunt eventueel contact opnemen met het ziekenhuis.

Infectie: de kans op een infectie is bijna nihil. Op de operatiekamer werken wij onder steriele omstandigheden en doordat de knie tijdens de kijkoperatie continu wordt gespoeld met een steriele zoutoplossing krijgen bacteriën eigenlijk geen kans. Mocht de knie echter pijnlijk, gezwollen, rood en warm worden, gepaard gaande met koorts en eventueel pusafvloed uit de wondjes, dan moet u contact opnemen met het ziekenhuis.

Trombosebeen (diep veneuze trombose): dit risico is gering. Ten gevolge van de operatie en het feit dat u na de operatie meestal wat minder mobiel bent, is er soms tijdelijk sprake van een verminderde bloeddoorstroming in het geopereerde been. Dit kan tot gevolg hebben dat er een bloedstolsel in een bloedvat van het been ontstaat waardoor een gespannen, dik, glanzend en pijnlijk been ontstaat. Het is verstandig om zo spoedig mogelijk na de operatie de knie en de enkel weer te gaan bewegen en langdurig stilzitten te vermijden. Roken, overgewicht, een verhoogd cholesterolgehalte en het gebruik van de "pil" (anticonceptie) vergroten het risico op trombose.

Zwelling / vocht in de knie (hydrops): na artroscopie is het normaal dat de knie gedurende enige dagen tot enkele weken dik is. De operatie veroorzaakt een reactie van het slijmvlies in de knie. Bij knieën met enige slijtage (artrose) kan de knie soms wel 6-8 weken na de operatie wisselend dik worden. Dit vocht wordt door het lichaam zelf opgelost. Deze klachten kunnen ook goed reageren op het gebruik van een ontstekingsremmer en op het koelen van de knie.

Nabloeding in de knie: aan het einde van de operatie wordt een drukverband om de knie aangebracht dat u na 24 uur mag verwijderen. Toch kan er soms een nabloeding in de knie ontstaan. Het lichaam zal dit bloed weer vanzelf op lossen. Mocht de zwelling zodanig zijn dat de pijn met gewone pijnstillers in hoge dosering niet te behandelen is, is het raadzaam contact op te nemen met het ziekenhuis.