Hamertenen / klauwtenen

De grote teen heeft 2 kootjes, de andere vier tenen hebben 3 kootjes. Als het eerste en tweede teenkootje van een teen in een onnatuurlijke hoek staan ten opzichte van elkaar, raakt het uiteinde van de teen (teentop) de grond. Als de stand nog beweeglijk en corrigeerbaar is spreken we van een soepele (dynamische) klauwteen. Is deze stand blijvend, dan spreken we van een gefixeerde klauwteen. Bij een hamerteen staat het eerste gewricht gebogen en het laatste gewrichtje overstrekt Ook hierbij kennen we een soepele en gefixeerde vorm. Vaak wordt alleen de term hamerteen voor beide soorten afwijkingen gebruikt.

Oorzaken van een klauwteen of hamerteen zijn o.a. een doorgezakte voorvoet, slijtage (artrose), ouderdom, een holvoet, een scheefstand van de grote teen (hallux valgus), hoge spierspanning van de voetspieren, of beschadiging van kleine zenuwtjes in de voet (polyneuropathie) door bijvoorbeeld Diabetes.

Klachten

Doordat de teen een afwijkende stand heeft, ontstaat er eelt of een likdoorn op de teentoppen en de teenknokkels. Dit kan pijnlijk zijn vooral bij het dragen van schoenen. 

Behandeling

Vaak zal uw behandelend chirurg proberen uw klachten te verhelpen zonder hiervoor een operatie uit te voeren (conservatief). Dit kan door u een schoenadvies te geven, of steunzolen voor te schrijven. Als ondanks bovenstaande maatregelen de pijnklachten aanhouden, kan een operatieve behandeling voorgesteld worden.
Opereren vanwege uitsluitend het cosmetische aspect van de standafwijking is géén indicatie voor een operatie.

Operatie

Het corrigeren van 1 of meerdere hamertenen kan meestal onder plaatselijke (lokale) verdoving. De teen wordt verdoofd door 2 prikken aan de basis van de teen. Soms is de een uitgebreide behandeling nodig en is een ruggenprik, zenuwblokkade in de knieholte of narcose gewenst. Dit wordt dan eerst besproken met de anesthesioloog.

Bij een hamerteencorrectie wordt het gewricht tussen het eerste en tweede kootje van de teen verwijderd, inclusief een deel van het eerste kootje. Bij het vastzetten (artrodese) wordt weinig bot weggehaald en groeien de kootjes aan elkaar vast, ook kan besloten worden meer bot weg te halen en de kootjes niet te laten vastgroeien. In het begin is de teen slap, door vorming van stug littekenweefsel krijgt de teen uiteindelijk weer stevigheid.
Door deze ingrepen wordt de teen korter en zal de teen geen drukproblemen meer kunnen veroorzaken.
Soms is het nodig om het kapsel van het gewricht tussen het middenvoetsbeentje en de hamerteen los te maken, of om de strekpees te verlengen.
De teen kan tijdelijk (4 weken) met een metalen pennetje in de gewenste stand gefixeerd worden.

Zijaanzicht van een hamerteen voor de operatie.

  
Zijaanzicht teen na de ingreep. De teen wordt rechtgehouden met een
pennetje (k-draad) gedurende 4 weken. Soms is een pennetje niet nodig.

Nabehandeling

De ingreep vindt plaats op de operatiekamer. Dit gebeurt in dagbehandeling. Zeker met een plaatselijke verdoving mag u snel na de operatie weer naar huis. Er zit op dat moment een groot verband om de teen en u mag niet zelf autorijden. Na enkele dagen rust mag u weer voorzichtig op de voet gaan lopen.
Als er een metalen pennetje (k-draad) in de teen geplaatst is, mag u de voet alleen belasten met een DARCO verbandschoen, Na 4 weken wordt het metalen pennetje op de poli verwijderd. Daarna mag u weer in uw eigen schoen belasten.
De geopereerde teen kan nog maanden na de operatie dik blijven.

Voorbeeld van een DARCO klittenbandschoen

Risico's / complicaties

Wondinfectie: in dit geval zult u enkele keren extra gecontroleerd worden en mogelijk gedurende een aantal dagen behandeld worden met antibiotica.

Zwelling en pijn: De teen blijft soms lange tijd dik en gevoelig. Met name in de schoen kan dit nog enkele maanden klachten geven. 

Trombosebeen: hoewel het hier een kleine ingreep betreft is er altijd een klein risico op het krijgen van trombose. Daarom wordt geadviseerd na de operatie zo snel mogelijk uw kuitspier te gaan oefenen. Dit doet u door uw voet telkens op en neer te bewegen ("richting de neus trekken en naar de grond te bewegen.")

Recidief: Soms groeien de teen, jaren na de eerste operatie, terug in de oude stand. 

Team

In het Alrijne Ziekenhuis zijn deze orthopedisch chirurgen gespecialiseerd in de behandeling van voetafwijkingen:
-       W. van Laar 
-       M. Kroon 
-       M.L.A. Morssinkhof